Wolnosc

Ostatni rozdzial mojej Pracy Licencjackiej:

W niniejszej pracy przedstawione zostały różnego rodzaju sposoby patrzenia na determinizm oraz wolność człowieka. Jest to temat bardzo ważny ponieważ My ludzie bardzo lubimy czuć się wolni, potrzebni oraz dodatkowo lubimy posiadać określoną władzę na różnym poziomie w zależności od osobistych predyspozycji. Nie jest koniecznym, moim zdaniem, ponowne skrótowe analizowanie przedstawionych poglądów głoszonych przez poszczególnych myślicieli, jednak należy zwrócić uwagę na najważniejsze elementy jakie miały istotny wpływ na poczucie wolności oraz determinizm człowieka.

Tak więc bez wątpienia wolość już od wieków jest jedną z najbardziej cenionych i pożądanych wartości. Jednakowo walczono o to wyjątkowe dobro wieki temu jak i teraz i nie mamy na myśli tutaj jedynie autonomicznych jednostek ale również całe społeczeństwa. Wiele jest różnych definicji dla tego pojęcia jednak najogólniej mówiąc rzeczą o którą ludzkość tak zabiega jest brak jakichkolwiek przymusów z zewnątrz. Jednak nie ma takiej możliwości aby nie było jakichkolwiek ograniczeń przychodzących z zewnątrz co podkreślają wszyscy omawiani wielcy myśliciele. Każdy człowiek dąży do osiągnięcia wolności na jak najwyższym poziomie, jaki w danej sytuacji jest możliwy do osiągnięcia.

Zaczynając od trwającej już od wieków i nie zakończonej w żaden sposób polemiki pomiędzy kompatybilistami i inkompatybilistami, należy tutaj zwrócić uwagę jak bardzo uzależnione jest nasze życie od danej, jednej i wyjątkowej chwili oraz jak istotny wpływ na nasze czyny ma nastrój i samopoczucie. Ponadto należy zwrócić uwagę na skłonność do ściągania z drugiego, bliskiego nam człowieka brzemienia odpowiedzialności. Według deterministów nasz nastrój czy stosunek do życia jest swoistą reakcją łańcuchową gdzie jedno zdarzenie ma wpływ na i inne i na kolejne. I tak na przykład jest nam wesoło pod wpływem jakiegoś bodźca czy zdarzenia a nie bez żadnego powodu.

W deterministycznej koncepcji społeczeństwa czy nawet całego świata wszelkie następujące po sobie wydarzenia są swoiście powiązane ze sobą regularnymi zjawiskami przyczynowymi o czym w doskonały sposób pisał Ted Honderich. Uważał on, ze powiązania te są absolutne i nierozerwalne albo jedynie powiązane są w sposób umiarkowany. Teoria przyczynowości zawiera wiele klas i powinna uwzględniać wyjątkową indywidualność na która jednoznacznie składają się takie procesy jak uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne, prawidłowość zjawisk i pewne skłonności jednostki. Człowiek i jego działalność zarówno ta osobista jak i w społeczeństwie leży w centrum zainteresowań wspomnianych filozofów. Jako najważniejszy element istnienia świata uznawali człowieka i zaspokajanie jego potrzeb zgodnie z możliwościami i panującymi poglądami. Ten humanizm i antropocentryzm jest mi bliski.

Determinizm ma bardzo duży związek z działaniami przyrody, lecz przede wszystkim opiera się na kierowaniu zdarzeniami i działaniem, które często uważane są za konsekwencje procesów działania wszechświata. Człowiek jest istotą posiadającą strukturę dwuczłonową – cielesną oraz mentalną, splecione w świadomość. Działania człowieka są jego indywidualną wewnętrzną decyzją, która winna być w pełni autonomiczna. Ważna jest też świadomość ciążącej na każdym człowieku odpowiedzialności za własne czyny.

Osobiście nie potrafię wyobrazić sobie wizji życia jako jedynie łańcucha zależnych od siebie zdarzeń, które muszą po sobie nastąpić bez względu na cokolwiek. To jednak, że nie potrafię sobie tego wyobrazić nie znaczy przecież, że tak nie jest. Może umysł ludzki dobiega do kresu swych możliwości gdy musi zaobserwować nieskończoną siatkę spajającą wszechświat?

Pomimo tłumaczenia przez filozofów omawianych w owej pracy czym jest determinizm, jakie są jego zalety i specyficzne cechy nie do końca przekonany jestem, że wszystko w naszym życiu zależy tylko i wyłącznie od nas samych. Ponieważ przecież na pewne sytuacje w życiu mają również wpływ czyny osób postronnych żyjących w tej samej przestrzeni i mających wspólne mianowniki łączące osoby ze sobą. Najbardziej odpowiednim jest moim zdaniem pogląd gdzieś pomiędzy, głoszący częściowy determinizm, mówiący, że nasza wola jest czasem bardziej, czasem mniej, a czasem w ogóle nie jest wolna. Gdybym jednak musiał zdecydowanie uznać jakiś pogląd opowiedziałbym się po stronie determinizmu w wersji kompatybilistycznej lub nawet ortodoksyjnej.

Bliski jest mi też pogląd Sartre'a według którego każda jednostka przez całe życie jest złożonym procesem tworzenia własnej istoty. Że to co dzieje się z nami zależy od nas, ale również od otoczenia jednak należy przez cały czas dążyć do jak najlepszego przeżycia czasu, który został nam dany przy wykorzystaniu wszelkich wolności jakie są nam przyzwolone i uszanowaniu pewnych ograniczeń, które są nakładane na nas przez ustrój społeczny, prawo czy nawet innych ludzi. Równie ważne jest posiadanie poczucia świadomości ponoszenia odpowiedzialności za nasze czyny, co powinno być brane pod uwagę jeszcze zanim jakiekolwiek działania zostaną podjęte, aby nie doszło do sytuacji zbędnego ograniczania innych ludzi, ponieważ wszyscy posiadają jednakowe prawo do samostanowienia i wolności osobistej.

Zgadzam się też z tym, o czym pisał Berlin. Uważam że bardzo ważne dla poczucia pełnej wolności jest uświadomienie sobie że jesteśmy wolni od wszystkiego ale nie wolni do robienia wszystkiego. Subtelna różnica gramatyczna tworzy ogromną różnicę znaczeniową. Niczego nie musimy. Mimo iż nie możemy wszystkiego, przynajmniej niczego nie musimy. Nie musimy także – wbrew temu, co twierdził Sartre – podejmować wciąż decyzji.

Bardzo długo można omawiać pojęcie wolności człowieka biorąc pod uwagę różne aspekty oraz wielu myślicieli, ponieważ jest to temat głęboki i poglądów na to zagadnienie jest może tyle ilu rozumnych ludzi na świecie. Każdy ma prawo postrzegania wolności osobistej i społecznej w inny i subiektywny sposób. Nie powinno się nikogo karcić czy krytykować w związku z jego sposobem patrzenia na pojęcie wolności człowieka. Równie różnorodnym i wielopłaszczyznowym pojęciem jest determinizm o którym można dyskutować i analizować go z wielu różnych aspektów, z których każdy jest równie prawdopodobny i wprowadza w ogólne pojęcie jakieś nowe, świeże spojrzenie.

SOURCE: (moj licencjat - "Czy wolna wola neguje determinizm?")